GUIUAN, Eastern Samar – It was in this town at the southernmost tip of Samar Island that typhoon Yolanda (international name, Haiyan), packing winds at 380 kilometers per hour, that made its first landfall at wee hours of Nov. 8, one year ago.
After four hours of howling, spine-tingling winds, only a few buildings and houses remained with roofs. Electric posts were toppled. Trees were uprooted. The sturdy coconut trees looked beaten with leaves dangling from the top.
Of the more than 47,000 population of Guiuan, more than two thousand were injured. A hundred perished.
Yolanda went on to inflict greater damage in the adjoining town of Leyte. Survivors said there is no exact number of those who died but definitely higher than the 6,000 the Aquino government wants to believe. They said if one totals the unidentified bodies buried in several mass graves, Yolanda claimed more than 15,000 lives.
One year after, gloom is still palpable in Tacloban, the capital of Leyte, although the residents have resumed their lives and are struggling to move on.
But it is not in Tacloban that President Aquino will be marking the first year of the tragedy.
It is here in Guiuan that President Aquino will report to the nation on how his government managed the worst disaster to have happened in this generation’s living memory.
Presidential Communications Operations Office Secretary Herminio Coloma Jr. said the President will turn over housing units to the families displaced by the typhoon that destroyed almost everything standing.
Coloma said, “The President would no longer go to Tacloban City in Leyte where most people were killed during the height of the typhoon.”
Given the political hostilities between Aquino and his officials, especially Interior Secretary Mar Roxas, and Tacloban City mayor Alfred S. Romualdez, Guiuan is a safe choice.
Guiuan is a good example of of “resilience” as defined by the United Nations Development Programme which is “the capacity to recover quickly from a difficult situation such as disasters.”
The other element of resilience which is “the ability to adapt quickly to changing situations such as a changing climate” remains to seen but under the competent leadership of its hardworking mayor, Christopher “Sheen” Gonzales, private sector and the international community, are positive about Guiuan’s ability to rise from the traumatic experience.
That was noted by Undersecretary Danilo Antonio of the Office of the Presidential Assistant for Rehabilitation and Recovery when he guested at the turnover of more than 400 houses built by Nickel Asia Corporation to Yolanda victims in the island of Manicani, part of Guiuan, last Wednesday.
Antonio said, “Kayo ang unang tinamaan. At una rin kayo sa bumangon. (You were the first ones who were hit but you were also the first ones who stood up.)“
Last February,three months after Yolanda struck, Nickel Asia Corporation, which owns a non-operating mine in the island, started building the more than 400 houses for Manicani residents.
“This is just a start,” said Dennis Zamora, NAC senior vice president for marketing, who led the turnover of the houses , adding that working together, there are more things that they could accomplish.
Aquino should see how Manicani is bouncing back. It is something that he can tell the world about.
Sa bagyong yolanda nasira bahay namin na kahoy at pawid. Hindi kami nabigyan ng International NGO yero, coco lumber at iba pa para paggawa bahay dahil naayos na daw bahay na pinaayos namin uli february 2014. Kung wala ang mga INGO kawawa ang mga tao sa Leyte at Samar na nabagyuhan. Ito ang kurakot talaga. Sabi sa una bigyan ng pera ng gobyerno ang mga may green card. Ang green card ay bawat pamilya mayroon at doon sinusulat sa likod mga natatanggap na mga relief. Nag pirma na Pnoy pera na kailangan para sa mga biktima ng bagyo pero ang sabi may guidelines at kapag sa green may natanggap ng ayuda mula sa mga INGO ay hindi na makakatanggap ng pera. Ibig lang sabihin na wala ng bibigyan ang gobyerno ng pera para sa mga biktima ng bagyo kasi lahat siguro ng may green card nakatanggap ng ayuda o kaya relief goods mula mga INGO.
Nagkaroon din ang DSWD ng tinatawag cash for work. Maraming tao sa bawat barangay nag trabaho para paglinis sa lugar. Pero ang mga tao nakatanggap ng sahod ay dalawa o tatlong buwan pagkatapos mag trabaho. Marami ang nagreklamo ang haka haka baka daw ang pera ay pina time deposit muna. Kulang na kulang talaga ayuda mula sa gobyerno. Tsu tzi na international NGO namigay iyon sa ibang mga lugar ng pera, 10 to 15 tawsan bawat bahay lalo sa tacloban at iba pang lugar. Ang ADRA namigay paggawa bahay. Sabi sa una ang totally damage ang bahay nakasulat sa green card ay 70 tawsan ibigay ng gobyerno, ang partially damage ay 30 tawsan. Taz kalaunan ay 15 tawsan na lang daw para sa totally damage at 10 tawsan sa partially damage. At ngayon ang sabi kapag may natanggap ng ayuda na nakasulat sa green card ay hindi na bigyan. Sobrang sama ng gobyerno kapag ganun. Maraming nagtatanong saan napunta mga pera na binigay ng ibat ibang bansa. DSWD konting relief lang mga bigay. Sardinas, bigas dalawang kilo siguro, noodles.
Hindi na nakapagtataka na ang gobyerno hindi masyado ibigay ang pera na donasyon para sa mga nabagyuhan dahil ang ibang mga politiko humahanap nga ng paraan para magkapera. Iyon pa na binigay na mga pera. Kumbaga ay dumating ng kusa ang pera bakit pa pakakawalan. Maraming mga tao ang nagreklamo na hindi nakatikim ng mga imported na de lata. Ang sabi baka pinalitan ng mga sardinas. Pasalamat lang ang mga taga metro manila na hindi doon lumanding ang bagyo dahil kung doon maraming building ang mag collapse, mga salamin ng mga building masira, maraming bahay masira.
INGO is International Non Government Organization. Marami ang INGO na tumulong sa mga nasiraan ng bahay. Pero may mga nasiraan ng bahay na hindi rin nabigyan ng halimbawa pabahay iyon ay dahil hindi kaalyado ng barangay captain. Ang mga kaalyado ng barangay captain kahit naayos na ang bahay ay ilista pa rin para bigyan ng pabahay. Ang mga hindi kaalyado hindi bigyan kahit sira pa ang bahay. Itong mga INGO kasi kumukunsulta pa sa barangay captain minsan kung mamigay. Nainis ako hindi nabigyan ng mga yero, flywood, at iba pa gamit paggawa bahay dahil naayos na daw. Pero okey lang dahil naniniwala ako sa karma. Ang hindi nagsama sa amin na malista para mabigyan ng ganun ay makarma din. Apat na buwan pag gabi sa comfort room ako natutulog na nasa likod ng bahay namin kasi semento iyon at tiles dahil ang bahay na kahoy at pawid nasira. February na umpisahan ipaayos bahay kasi nakumpleto na kagamitan paggawa at may pambayad na karpentero. Dahil matagal ako bago nanalo swertres sa lotto.
Kayo na matatanda ng politiko o bata pa lalo sa lugar tinamaan ng bagyo gumawa kayo ng magandang halimbawa na kahit wala na kayo sa puwesto ay nag iwan kayo ng hindi malimutan ng mga tao na saksi sa ginawa. Huwag kayo maging korap, tumulong kayo sa mga nangangailangan. Kayo naman na nasa gobyerno nag trababaho kagaya DSWD ay umayos naman kayo sa pagtulong. Ipamigay ang dapat ibigay.